De kersttijd is de tijd van bespiegelingen, en ook in 2023 is dat weer een vast gegeven. De afgelopen jaren worden gekenmerkt door een steeds diepere kloof binnen de bevolking die mensen aan beide kanten tot in de kern raakt, of ogenschijnlijk soms juist niet…
Lang geleden las ik voor mijn ‘boekenlijst’ twee boeken: ‘Animal Farm’ en ‘1984’, beiden van George Orwell. De reden voor Animal Farm was basaal: het was een lekker dun boekje en telde mee op de lijst. Het enige dat mij destijds bijbleef was de zinsnede ‘some animals are more equal than others’. Het lezen van 1984 had een heel andere reden: ik deed eindexamen in 1984 en het leek me wel leuk om dan ook 1984 op de lijst te hebben. Wat vooral bleef hangen was ‘the ministry of truth’, verder was het vooral een utopisch boek.
Dat deze boeken zo’n enorme impact op mijn leven zouden hebben, heb ik nooit kunnen bevroeden. Fast forward naar 2023 ben ik vader van twee dochters van 14 en 17 jaar. Dochters die groot zijn geworden met iPads, games, en social media. Ze vinden het wel ‘grappig’ als we aan de avonddis over katten hebben gesproken, er de volgende dag in hun social media spontaan kattenfilmpjes opduiken. Ik vind dat helemaal niet grappig, het geeft mij een ‘1984-gevoel’. Beide dochters zijn ‘vrij’ opgevoed, mogen veel vergeleken met andere kinderen, maar weten exact waar de grenzen liggen en wat de gevolgen zijn als deze grenzen overschreden worden. Ontsporen doen ze niet in deze maatschappij, dat zijn de kinderen met vooral strenge ouders en héél veel regeltjes.
Maar er is een ‘derde macht’ in hun leven die mij helemaal niet bevalt. Via social media, maar zeer zeker ook via school en de overheid, worden hen denkbeelden opgedrongen. Over ‘het klimaat’ met angstige doemscenario’s, over LHBTIQ+ (ik moet iedere keer weer die lettercombinatie opzoeken…), over vieze vervuilende boeren en over een dodelijk virus waardoor opa, oma of allebei door hún schuld kan of kunnen overlijden. Mijn grote probleem met al die denkbeelden is dat er voor hen gedacht wordt, en ze vooral niets anders meer mogen denken, zelfs geen vragen mogen stellen. De angst om ‘gecanceld’ te worden door klasgenootjes omdat ze ergens anders over denken of er vragen over stellen, is groot, zeker in de kwetsbare puberteit.
In de ‘grote-mensen-wereld’ zie ik vanaf 2020 in versneld tempo zowel Animal Farm als 1984 uitgerold worden, en dat beangstigt mij tot in mijn kern. In een wereld waarin steeds meer vrijheden opgeofferd moeten worden omdat een kleine groep notabelen ons van de ene angstpsychose in de andere duwt is voor mij onacceptabel. Want het zijn angstpsychoses. Er is niets reëels aan wiskundige modellen die grafieken uitspuwen van een paar ‘modelleurs’, wiskundigen, statistici of ‘wetenschappers’, want geen van allen heeft het recht, laat staan het alleenrecht, op de waarheid. Het klimaat, stikstof, corona, allemaal producten van wiskundige modellen waar achteraf nooit iets van klopt.
Toch zijn het de volgers in deze maatschappij die ieder op zijn of haar manier, en misschien wel met de beste intenties, vanuit hun machtspositie míj́n kinderen dat opleggen. De docent met zijn toets over ‘klimaatverandering’, de school met de ‘paarse vrijdag’, het kortgeknipte kapsel dat mijn dochter verbood in de hockeykantine te komen zonder QR-code of de ober die mijn dochter-zonder-QR-code op een buitenterras niet wilde bedienen in Oostenrijk ‘omdat dat van de regering niet mag’.
En ‘some animals’ onttrekken uit onze samenleving miljarden euro’s om al die wiskundige modellen in computers om te buigen naar een realiteit die geen realiteit is. Het uitgeven van 28 miljard euro om de aarde met 0,000036 graden mínder te doen opwarmen is simpelweg schizofreen, daar zijn geen andere woorden voor. Dat opa en oma door mijn dochters kunnen overlijden, om dat computermodellendilemma op hun schouders te laten rusten is ziekelijk. En het is allemaal uitgedacht door ‘some animals’ die vinden dat ze daar zelf niet aan hoeven te voldoen, want zij zijn ‘more equal’. De notabelen waren officieel uitgezonderd van alle corona-maatregelen, alleen in het zicht van de camera’s gingen snel de mondkapjes op. Een QR-code hoefden ze niet te hebben, dus ook geen prik. Met z’n zeventigduizenden vliegen ze naar Dubai om klimaatregeltjes voor ons allemaal te bedenken. En niemand die de hypocrisie doorziet. Niet de kortgeknipte Karens bij de hockeykantine, niet de docenten, niet de klimaatplakkers, niemand lijkt het te zien.
En dan komen we bij ‘de kloof’, want die is er. Het deel dat het níet ziet, niet wíl zien, en het deel dat het wél ziet. En dan kom je bij ‘de kern’, de kern van mijzelf en de kern waarom ik schrijf (onder pseudoniem, ik wil tenslotte ook niet gecanceld worden) voor Indepen. Bij Indepen schijnen we het licht op onderwerpen die de reguliere pers niet wíl belichten, de onderwerpen die bewust of onbewust ‘gecanceld’ worden. Waarom we dat daar niet lezen of horen weten we bij Indepen ook niet, maar dat het gebeurt weten we zeker. De reguliere media bedient zich van een monocultuur, schrijft alleen nog wat ‘some animals’ graag willen horen, dezelfden die, als het erop aankomt, ‘more equal’ zijn zodra ze zelf het slachtoffer dreigen te worden van hun eigen regeltjes.
Die 28 miljard euro aan klimaatonzin gaat van de toekomst van mijn kinderen af, voor hun studie, voor hun gezondheidszorg, voor hun infrastructuur, voor hun onderwijs, voor hun veiligheid en voor nog zoveel andere dingen die belangrijk zijn voor hun toekomst, maar bovenal van hun capaciteit om kritisch te kunnen blijven denken en beredeneren. Dat is wat ik ze wil meegeven, áltijd kritisch zijn, zélf nadenken en zélf beslissen. En dat kan alleen in een vrij land, zonder ‘ministry of truth’ en zonder ‘some animals are more equal than others’.
Het kerstgeschenk voor de 17-jarige? U raadt het al… Nineteen Eighty-Four…
PS. Volgend jaar gaan we er weer tegenaan, maar nu stoppen we een weekje om even op adem te komen. Wij wensen iedereen prettige feestdagen en een gelukkig en gezond 2024!