Rechtlijnige politici als Gideon van Meijeren, die hardop uitspreken dat westerse landen in de 21ste eeuw eigenlijk alleen nog in naam democratisch zijn, ondervinden al snel dat ook het rechtssysteem niet is wat het eigenlijk moet zijn. Het rechtssysteem zou vooral de rechten van burgers moeten beschermen. Maar het rechtssysteem beschermt steeds vaker ook iets anders.
Van Meijeren is verbonden aan de oppositiepartij Forum voor Democratie (FVD) waarvan je van alles kunt vinden. Maar het is niet te ontkennen dat FVD fundamentele vragen durft te stellen die andere politici vermijden. Wie in ons land heeft nu precies de macht in handen? Het parlement? De kiezers? Of machtige anonieme beslissers in de hoogste regionen van nationale en supranationale overheden, ngo’s en megacorporaties?
‘Griezelige drek’
Voor die kritische houding betalen FVD-politici een hoge prijs, bleek toen het Openbaar Ministerie in september 2023 besloot om Van Meijeren te vervolgen. In een gesprek met Compleetdenkers had hij zich laten ontvallen dat hij hoopte op een revolutionaire beweging, die zou demonstreren bij het parlementsgebouw totdat de corrupte regering zou besluiten om de handdoek in de ring te gooien.
Politici van de grote partijen waren in alle staten. Toenmalig minister-president Mark Rutte vond de uitspraken “verwerpelijk en totaal onverantwoordelijk”, VVD-tweede kamerlid Sophie Hermans verwoordde ze als “griezelige drek die er uit deze man komt” en CDA-politicus Pieter Heerma vond ze, met “de bestorming van het Capitool in Washington” nog vers in het geheugen, “abject”.
Een rechter gaf de gepikeerde politici op 11 juni 2024 gelijk. Hij veroordeelde Van Meijeren wegens opruiing tot een taakstraf van 200 uur. Van Meijeren liet vrijwel onmiddellijk na de uitspraak weten dat hij in hoger beroep zou gaan.
Nazivlag
Op 7 oktober is een collega van Van Meijeren aan de beurt om voor de rechter te verschijnen. Pepijn van Houwelingen deelde op sociale media een gefotoshopte afbeelding waarop de toenmalige gezondheidsminister Ernst Kuipers met een gezapig glimlachje een nazivlag laat wapperen. Het was parodie op de originele foto, waarop de bewindsman een Sustainable Development Goals-vaandel hees.
Van Houwelingen wilde duidelijk maken dat de manier waarop onze overheid in 2030 de Sustainable Development Goals willen realiseren niet alleen ondemocratisch is, maar ook schadelijke gevolgen voor burgers zal hebben.
Het rechtssysteem heeft FVD al langer in het kruisvizier. In 2021 en 2023 stond FVD-leider Thierry Baudet voor de rechter vanwege tweets waarin hij de behandeling van niet-gevaccineerden vergeleek met gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog. Andersom, toen Baudet naar de rechter stapte omdat YouTube video’s had verwijderd waarin hij zich kritisch uitsprak over de coronavaccins, de lockdowns, de mondkapjes en het verbod op ivermectine, vond de rechtbank echter dat YouTube niets verkeerd had gedaan.
Concentratiekamp
In de coronaperiode publiceerde cabaretier Andre Manuel een column waarin hij ervoor pleitte om FVD-aanhangers in een concentratiekamp te zetten, en dat kamp om te toveren in een attractiepark. De verstandige gevaccineerde Nederlanders konden dan de domme en niet-gevaccineerde FVD’ers uitlachen terwijl die achter het prikkeldraad stierven aan corona.
Manuels column staat nog steeds online. De vrijheid van meningsuiting bestaat dus nog steeds. Hij heeft alleen niet meer betrekking op álle meningen. Opvattingen van rechtlijnige oppositiepartijen zijn problematisch, maar kritiek op die partijen mag nog wel. Zelfs het gebruiken van metaforen als vernietigingskampen is in dat geval nog steeds toegestaan.
Mild voor daders
Het rechtssysteem meet dus met twee maten. Het bestraft meningen die machtige groepen onwelkom zijn, maar laat meningen waar machtige groepen blij mee zijn juist toe. Het systeem pakt kritische politici hard aan, maar is zacht en vriendelijk voor individuen die dezelfde politici fysiek aanvallen. Dat merkte de Oekraïense man, die Thierry Baudet in oktober 2023 in het Belgische Gent aanviel en een lichte hersenschudding bezorgde. De man hoefde zelfs niet voor de Belgische rechter te verschijnen. Hij had wel moeten beloven dat hij niet binnen een redelijke termijn nog eens een soortgelijke aanval zou plegen.
Iets strenger was het Nederlandse rechtssysteem voor de jongeman die Baudet kort na het Gentse incident aanviel in een café in Groningen en bewerkte met een fles. Deze dader komt in oktober wél voor de rechter. Het Openbaar Ministerie maakt zich echter ”zorgen over de persoonlijke omstandigheden” van de dader. “Ook dat zal in het onderzoek worden meegenomen”, aldus het OM.
Het rechtssysteem zal dus waarschijnlijk zijn best doen om zo veel mogelijk verzachtende omstandigheden te vinden, zodat de dader zo min mogelijk gevolgen van zijn aanslag zal ondervinden. Dat de leider van een oppositiepartij zijn leven niet meer zeker is, is voor het rechtssysteem kennelijk minder belangrijk.
Trump
Wat in Nederland gebeurt met Baudet, Van Houwelingen en Van Meijeren, gebeurt in de Verenigde Staten met presidentskandidaat Donald Trump. Ook Trump daagt het systeem uit. Ook Trumps boodschap is dat de macht niet meer in handen is van door kiezers gekozen politici, maar van machtige en onzichtbare entiteiten die opereren achter de schermen. En ook op Trump vuren zijn tegenstanders de ene na de andere rechtszaak af.
Eerder moest Trump zich verdedigen tegen beschuldigingen dat hij een Russische pion zou zijn, dat hij zou hebben geprobeerd om in Oekraïne een onderzoek naar hemzelf te beïnvloeden en zou hebben geprobeerd om het Amerikaanse parlement te bestormen. Trump is overal van vrijgesproken. Nu lopen er weer andere zaken, allemaal even omstreden. Trump zou de legitimiteit van de verkiezingen van 2020 hebben betwijfeld, pogingen hebben gedaan om de uitslag van die verkiezingen te beïnvloeden en een pornoactrice hebben betaald om een affaire te verzwijgen. In die laatstgenoemde zaak bevond een jury Trump op 30 mei 2024 schuldig.
Het rechtssysteem dat tegen hem in stelling is gebracht is niet de enige zorg van Trump. Net als Thierry Baudet loopt de presidentskandidaat fysiek gevaar, getuige de verre van volledige wikipagina met mislukte aanslagen op zijn persoon.
Falen
In westerse landen richt het rechtssysteem zijn pijlen niet alleen op radicale democraten als Baudet en Trump. Ook opinieleiders, onafhankelijke verslaggevers en activisten met opvattingen die ingaan tegen die van de overheid vinden steeds vaker het rechtssysteem tegenover zich. Vraag het maar aan Raisa Blommestijn, die zich binnenkort voor de rechter moet verantwoorden vanwege een politiek-incorrecte tweet. Of de Canadese psycholoog en schrijver Jordan Peterson, die zijn beroep niet meer mag uitoefenen omdat hij zich verzet tegen een door de overheid voorgeschreven taalgebruik. De lijst is heel, heel erg lang.
Het inzetten van het rechtssysteem tegen radicale democraten heeft effect. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de voor de FVD desastreuze uitslag van de recente verkiezingen voor het Europees parlement. De meest strijdbare oppositiepartij van Nederland heeft een harde klap moeten incasseren.
Maar het is ook duidelijk dat de uitgedaagde machthebbers terrein verliezen. In westerse landen zeggen steeds meer burgers hun vertrouwen in de overheid op. In Nederland vertrouwt nog 47 procent van de bevolking de overheid volkomen, en de rest dus niet. De inlichtingendiensten AIVD en NCTV luiden de alarmklok over een groeiende groep burgers die gelooft in een kwaadaardige elite die achter de schermen aan de touwtjes trekt. En ondertussen groeit, ondanks alles wat zijn tegenstanders tegen hem in de strijd gooien, in de Verenigde Staten de populariteit van Donald Trump. Het tij is gekeerd.